THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VIỆT NAM: CUỘC THI “ĐỐT TIỀN NẤU TRỨNG”

Trong hơn một thập kỷ, thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đã chứng kiến một hành trình tăng trưởng đầy ngoạn mục, từ quy mô khiêm tốn 4 tỷ USD năm 2015 vọt lên 25 tỷ USD vào năm 2024 – tăng hơn 6 lần. Nhưng đằng sau con số ấn tượng là những cuộc chiến “đốt tiền” khốc liệt, nơi các gã khổng lồ như Shopee, TikTok Shop, Lazada và Tiki cạnh tranh không khoan nhượng để giành ngai vàng. Những màn đổi ngôi, sáp nhập thất bại, và sự bứt phá của các tân binh đã vẽ nên bức tranh TMĐT Việt Nam đầy kịch tính. Ai sẽ thống trị thị trường này trong tương lai?

Tóm tắt chi tiết hành trình TMĐT Việt Nam (2015–2025)

2015: Khởi đầu với Lazada dẫn đầu

• Doanh thu TMĐT: 4,07 tỷ USD, chiếm 2,8% tổng thị trường bán lẻ.
• Thị phần: Lazada thống trị thị trường, được xem là “ông vua” TMĐT Việt Nam nhờ nền tảng mạnh mẽ và chiến lược đầu tư bài bản.
• Sự kiện nổi bật:
  • Tiki gọi vốn 384 tỷ VND từ VNG, đánh dấu bước tiến trong việc xây dựng hạ tầng và cạnh tranh.
  • Các nền tảng khác như Sendo bắt đầu hoạt động nhưng chưa tạo được dấu ấn lớn.

2016: Shopee gia nhập, Alibaba đặt cược lớn

• Sự kiện nổi bật:
  • Alibaba chi 1 tỷ USD để thâu tóm Lazada Group, củng cố niềm tin rằng Lazada sẽ thống trị khu vực Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam.
  • Shopee chính thức gia nhập thị trường Việt Nam, mang đến mô hình miễn phí vận chuyển và chiến lược tiếp cận người dùng trẻ.
  • Lingo.vn tuyên bố đóng cửa sau khoản lỗ 150 tỷ VND, minh chứng cho sự khắc nghiệt của thị trường.
  • Zalora Việt Nam được bán cho Central Group, chuyển đổi thành Robins.vn, đánh dấu sự rút lui của một số thương hiệu quốc tế.

2017: Cạnh tranh nóng lên, Shopee bứt phá

• Thị phần: Lazada vẫn dẫn đầu với khoảng 30% thị phần, nhưng Shopee bắt đầu “phả hơi nóng” với tốc độ tăng trưởng nhanh.
• Sự kiện nổi bật:
  • Aeon Eshop và Lotte.vn ra mắt, nhắm đến phân khúc khách hàng trung và cao cấp.
  • Thế Giới Di Động tham gia TMĐT với Vuivui.com, nhưng không đạt được thành công như kỳ vọng.
  • Tiki tập trung vào mô hình fulfillment (tự vận hành kho bãi, giao hàng), cải thiện trải nghiệm khách hàng.
  • BigC đóng cửa Cdiscount.vn, sáp nhập vào Robins.vn, tiếp tục xu hướng tái cấu trúc của các nền tảng yếu thế.

2018: Shopee soán ngôi Lazada

• Thị phần: Shopee vượt mặt Lazada, trở thành nền tảng dẫn đầu về lượng truy cập và số lượng đơn hàng.
• Sự kiện nổi bật:
  • JD.com đầu tư hơn 50 triệu USD vào Tiki, giúp Tiki mở rộng quy mô.
  • Sendo gọi vốn thành công 51 triệu USD, tăng cường cạnh tranh.
  • Lazada mất dần vị thế do chiến lược không theo kịp tốc độ đổi mới của Shopee.

2019: TMĐT bùng nổ, Shopee củng cố ngôi vương

• Doanh thu TMĐT: 11,5 tỷ USD, tăng trưởng 30% so với năm trước.
• Thị phần: Shopee tiếp tục giữ vững vị trí số 1, vượt xa các đối thủ.
• Sự kiện nổi bật:
  • Sendo nhận thêm 61 triệu USD vốn đầu tư, nhưng vẫn không thể cạnh tranh với Shopee.
  • Tiki bắt đầu đàm phán sáp nhập với Sendo, nhưng thương vụ không thành công.
  • Robins.vn và Adayroi (thuộc Vingroup) đồng loạt dừng hoạt động, cho thấy sự khắc nghiệt của thị trường.

2020: Sáp nhập thất bại, thị trường tái cấu trúc

• Sự kiện nổi bật:
  • Cục TMĐT xác nhận đề xuất sáp nhập Tiki – Sendo, nhưng thương vụ thất bại do khác biệt chiến lược.
  • Lotte.vn sáp nhập vào SpeedL, đánh dấu sự rút lui của một số thương hiệu lớn.
  • Leflair, nền tảng TMĐT xa xỉ, ngừng hoạt động do khó khăn tài chính.

2021: Shopee mở rộng hệ sinh thái, Tiki gọi vốn lớn

• Doanh thu TMĐT: 14 tỷ USD, tăng trưởng hơn 20%.
• Sự kiện nổi bật:
  • Tiki huy động 258 triệu USD, đánh dấu khoản đầu tư lớn nhất từ trước đến nay.
  • Alibaba đầu tư 400 triệu USD vào Masan (The CrownX) để tích hợp WinMart với Lazada, nhưng không giúp Lazada cải thiện vị thế.
  • Shopee ra mắt ShopeeFood (giao đồ ăn) và ShopeePay (ví điện tử), mở rộng hệ sinh thái.

2022: TikTok Shop xuất hiện, livestream bùng nổ

• Sự kiện nổi bật:
  • TikTok Shop ra mắt tại Việt Nam, nhanh chóng vượt qua Tiki và Sendo nhờ mô hình bán hàng qua video ngắn.
  • Livestream bán hàng trở thành xu hướng, thúc đẩy Shopee và Lazada đầu tư mạnh vào tính năng này.

2023: TikTok Shop bứt phá, Lazada và Tiki tụt hậu

• Doanh thu TMĐT: 20,5 tỷ USD, tăng trưởng 25%, chiếm 8% tổng thị trường bán lẻ.
• Thị phần:
  • Shopee: 70% (vẫn dẫn đầu).
  • TikTok Shop: bứt phá mạnh mẽ, chiếm khoảng 5%.
  • Lazada: tụt xuống ~5%.
  • Tiki: chỉ còn ~1%.

2024: Shopee và TikTok Shop chiếm lĩnh thị trường

• Doanh thu TMĐT: 25 tỷ USD, tăng trưởng 20%.
• Thị phần:
  • Shopee: 67%.
  • TikTok Shop: 27%.
  • Shopee và TikTok Shop chiếm gần trọn thị trường (94%).
  • Lazada và Tiki tiếp tục suy giảm.

2025 (nửa đầu năm): Cuộc đua song mã Shopee – TikTok Shop

• Thị phần:
  • Shopee: 62% (tăng trưởng 29% nhưng mất 5% thị phần).
  • TikTok Shop: 35% (tăng trưởng ấn tượng 113%).
  • Lazada: ~3%.
  • Shopee và TikTok Shop chiếm 97% thị phần.
• Xu hướng: Cuộc chiến song mã giữa Shopee và TikTok Shop ngày càng gay cấn, với TikTok Shop tận dụng tối đa sức mạnh của mạng xã hội và video ngắn để thu hút người dùng trẻ.

Bổ sung thông tin và phân tích

1. Xu hướng livestream và video ngắn:
   TikTok Shop đã thay đổi cục diện thị trường nhờ mô hình bán hàng qua video ngắn, tận dụng nền tảng TikTok với hàng triệu người dùng trẻ tại Việt Nam. Theo báo cáo từ Statista (2023), Việt Nam nằm trong top 5 quốc gia có thời gian sử dụng TikTok cao nhất thế giới, tạo lợi thế lớn cho TikTok Shop. Shopee và Lazada cũng nhanh chóng tích hợp livestream, nhưng không thể sánh bằng tốc độ tăng trưởng của TikTok Shop.
2. Chiến lược “đốt tiền”:
   Các nền tảng TMĐT tại Việt Nam đã chi hàng tỷ USD cho khuyến mãi, miễn phí vận chuyển, và quảng cáo. Shopee dẫn đầu với các chương trình như 11.11, 12.12, trong khi TikTok Shop thu hút người bán bằng chính sách hoa hồng thấp và hỗ trợ nội dung. Lazada, dù được Alibaba hậu thuẫn, không duy trì được sức cạnh tranh do thiếu đổi mới trong trải nghiệm người dùng.
3. Sự suy giảm của Lazada và Tiki:
   • Lazada: Từ ngôi vương năm 2015-2017, Lazada mất dần thị phần do chiến lược không linh hoạt và không tận dụng tốt xu hướng livestream. Việc tích hợp với WinMart (qua Masan) không mang lại hiệu quả như kỳ vọng.
   • Tiki: Dù nhận được nhiều khoản đầu tư lớn (tổng cộng hơn 300 triệu USD), Tiki không thể cạnh tranh với Shopee và TikTok Shop do quy mô nhỏ hơn và chiến lược chưa đủ đột phá. Thị phần ~1% (2023) là minh chứng cho khó khăn của Tiki.
4. Tương lai TMĐT Việt Nam:
   • Với tốc độ tăng trưởng 113% của TikTok Shop trong nửa đầu 2025, nền tảng này có thể sớm soán ngôi Shopee nếu duy trì được đà tăng trưởng.
   • Shopee vẫn giữ lợi thế nhờ hệ sinh thái đa dạng (ShopeeFood, ShopeePay) và lượng người dùng trung thành.
   • Lazada và Tiki cần những chiến lược đột phá (như sáp nhập hoặc đổi mới mô hình) để không bị loại khỏi cuộc chơi.

Bảng tóm tắt bằng con số và thương hiệu

Kết luận

Thị trường TMĐT Việt Nam đã trải qua một thập kỷ đầy biến động, với Shopee và TikTok Shop hiện thống trị gần như toàn bộ thị phần. Trong khi Shopee vẫn là “ông vua” nhờ hệ sinh thái mạnh mẽ, TikTok Shop đang trở thành mối đe dọa lớn với tốc độ tăng trưởng chóng mặt. Lazada và Tiki, từng là những tên tuổi lớn, giờ đây đứng trước nguy cơ bị lãng quên nếu không có sự thay đổi đột phá. Cuộc chiến TMĐT Việt Nam vẫn chưa có hồi kết, hứa hẹn những diễn biến đầy kịch tính trong tương lai.

Trending

Tự động hóa marketing

Nguồn tham khảo bổ sung:

• Báo cáo TMĐT Việt Nam từ Statista, iPrice, và Cục TMĐT & Kinh tế số Việt Nam.
• Phân tích thị trường từ các bài viết trên CafeF, Forbes Vietnam, và VietnamNet (2023-2025).

Ghi chú:

• TMĐT Việt Nam tăng trưởng x6 từ 4 tỷ USD (2015) lên 25 tỷ USD (2024).
• Shopee dẫn đầu từ 2018, nhưng TikTok Shop bứt phá mạnh mẽ từ 2022, đạt 35% thị phần (H1 2025).
• Lazada từ ngôi vương (2015-2017) tụt xuống ~3% (2025). Tiki suy giảm còn ~1% (2023).