Nếu nhìn lại gần 20 năm qua, ngành F&B Việt Nam đã đi qua ba giai đoạn rực rỡ, mỗi giai đoạn đều để lại một dấu ấn khác biệt. Với những biến động sau Covid, nhiều người nghĩ ngành đã bão hoà. Nhưng nếu đặt vào bức tranh dài hạn, F&B Việt vẫn còn nhiều cơ hội để bước vào một “chu kỳ rực rỡ” mới, với tinh thần chuyên nghiệp và bền vững hơn.
Giai đoạn 1: Khởi phát thương hiệu (2006–2010)
-
Bối cảnh: Việt Nam gia nhập WTO (2007), làn sóng hội nhập quốc tế mạnh mẽ, GDP bình quân đầu người đạt ~1.200 USD (2010).
-
Điểm nhấn: Highlands Coffee, Trung Nguyên, KFC, Lotteria, Pizza Hut là những thương hiệu tiên phong, đưa người Việt đô thị lần đầu tiếp cận mô hình cà phê và fastfood chuyên nghiệp.
-
Ý nghĩa: Ăn uống không chỉ còn để “no bụng” mà bắt đầu gắn với thương hiệu, không gian và trải nghiệm dịch vụ. Đây là nền móng đầu tiên để người tiêu dùng làm quen với khái niệm “F&B có thương hiệu”.
Giai đoạn 2: Hội nhập & Lifestyle (2011–2015)
-
Bối cảnh: Kinh tế tăng trưởng nhanh, tầng lớp trung lưu chiếm ~15% dân số (World Bank), mạng xã hội (Facebook, Instagram) lan rộng, thúc đẩy văn hoá check-in.
-
Điểm nhấn: Starbucks (2013), McDonald’s (2014) vào Việt Nam, tạo cú hích cạnh tranh. Song song, chuỗi nội địa bùng nổ: The Coffee House (2014), Urban Station, Passio.
-
Người trẻ bắt đầu coi quán cà phê, quán ăn là không gian thể hiện phong cách sống, nơi gặp gỡ bạn bè, thay vì chỉ để ăn uống.
-
Ý nghĩa: Văn hoá “đi quán như một trải nghiệm xã hội” hình thành, đẩy ngành vào kỷ nguyên cạnh tranh quốc tế và định hình lifestyle F&B.
Giai đoạn 3: Thời hoàng kim sáng tạo & concept (2015–2020)
-
Bối cảnh: GDP bình quân đầu người vượt 2.700 USD (2019), tốc độ đô thị hoá và tiêu dùng trẻ bùng nổ. Xu hướng “3rd wave coffee” lan rộng.
-
Điểm nhấn: (1) Bùng nổ quán concept (vintage, minimal, tropical, industrial…), đáp ứng nhu cầu khác biệt. (2) Các chuỗi nội địa phát triển thần tốc: Phúc Long, Gong Cha, Ding Tea, Katinat. (3) Sự trỗi dậy của specialty coffee nổi lên: Shin Coffee, Bosgaurus, L’amant, các roastery bản địa …
-
Số liệu: Theo Nielsen, giai đoạn này ngành F&B tăng trưởng trung bình ~12–15%/năm, riêng mảng cà phê & trà sữa có tốc độ mở chuỗi trên 20%/năm.
-
Ý nghĩa: Đây là “thời kỳ hoàng kim” khi sáng tạo, trải nghiệm và phong cách đạt đỉnh, tạo nên làn sóng tiêu dùng F&B đầy cảm hứng.
Sau 2020: Khủng hoảng & thanh lọc
-
Covid-19 khiến hàng loạt thương hiệu phải đóng cửa, đặc biệt là chuỗi nhỏ.
-
Mô hình delivery, cloud kitchen bắt đầu phát triển mạnh nhưng chưa đủ để bù đắp.
-
Giai đoạn 2023–nay: nhiều thương hiệu F&B “sống sót” nhưng thiên về thực dụng, chuỗi lớn mở rộng nhanh nhưng đôi khi thiếu sự chỉn chu.
**Dù khó khăn, ngành F&B Việt vẫn đang đứng trước nhiều động lực tích cực:
-
Nhu cầu tiêu dùng nội địa lớn: Quy mô thị trường F&B Việt Nam ước đạt ~720.000 tỷ VND vẫn tiếp tục tăng.
-
Tầng lớp trung lưu & Gen Z: Dự báo đến 2030, 50% dân số thuộc tầng lớp trung lưu. Gen Z (32% dân số) chi tiêu mạnh cho trải nghiệm ăn uống, social-driven và “lifestyle dining”.
-
Hệ sinh thái số hóa: 85% đơn hàng online qua app, thanh toán số phổ biến, marketing dựa vào dữ liệu và KOLs/UGC –> thương hiệu dễ dàng tiếp cận với KH
-
Vốn & chuyên nghiệp hóa: Nhà đầu tư quan tâm hơn đến F&B (mua bán – sáp nhập, quỹ PE), tạo áp lực chuẩn hoá vận hành, SOP, quản trị.
-
Xu hướng sức khoẻ & bền vững: Khách hàng trẻ tìm đến F&B lành mạnh, bản địa hóa, và câu chuyện thương hiệu rõ ràng -> mở ra dư địa cho thương hiệu nội địa sáng tạo.
Bức tranh tương lai: cơ hội cho ai?Chuỗi vừa & nhỏ (5–20 cửa hàng): linh hoạt, dễ thử nghiệm mô hình mới, có thể scale nhanh nhờ nhượng quyền.
Mô hình healthy / grab & go: đánh trúng hành vi “ăn nhanh – lành mạnh – tiện lợi” của Gen Z và nhân viên văn phòng.
Công nghệ & quản trị dữ liệu: ai biết tận dụng ERP, loyalty app, social commerce sẽ giữ chân khách hàng lâu hơn, chi phí thấp hơn.
Nếu biết kế thừa tinh thần sáng tạo & lifestyle (2010–2020), kết hợp với vận hành chuyên nghiệp, số hóa và đầu tư bài bản, ngành F&B Việt hoàn toàn có thể bước vào một “thời kỳ rực rỡ thứ tư” trong thập kỷ tới.
